"Gezonde" voeding?

Goh, kritisch ben ik altijd geweest. Té kritisch en rationeel volgens sommigen…

En, ja, op dit moment zit ik weer in zo’n fase. Of dat aan het grauwe weer van de laatste 3 dagen ligt weet ik niet. Of misschien ligt het wel aan de tijd van het jaar: de officiële christelijke vastentijd is deze week begonnen en de foldertjes van drogisterijen die hun sapkuren en vitaminesupplementen promoten hebben weer een weg naar mijn brievenbus gevonden. Zelfs mijn werkgever trakteert binnen 2 weken op een fruitmand in het kader van de “Week van de Groenten en het Fruit”.

Niet dat ik iets tegen een gezond leven heb. Integendeel zelfs. Ik ben zelf geen echte fruitmadame, maar voor een dagelijkse portie warme én koude groenten kan je me zeker warm krijgen. Mijn kinderen zijn dan weer gematigdere groenteneters, maar verorberen braaf 5 stuks fruit per dag. We zijn dus zeker geen junkfood-gezin, dat de waarde van verse voeding niet meer kent.

Tot daar is er dus nog niks mis. Wat me echter stilaan begint boos te maken is het feit dat we constant in de media bestookt worden met (publi-)reportages die ons nodeloos met een schuldgevoel opzadelen. Want, “de huidige maatschappij zorgt voor slechte voedingsgewoonten” en “het is onze verantwoordelijkheid om er bewuster mee om te springen”, voor onze gezondheid, ons hart, onze darmen, onze huid en god-weet-waarvoor-nog-allemaal. Overdreven, me dunkt. Ik zal niet ontkennen dat er hele bevolkingsgroepen zijn die zich met te vet voedsel volproppen en dus aan hart- en vaatziekten voortijdig bezwijken.

Sta me toe ter verdediging van mijn “je m’en fou”-houding even de geschiedenis in te duiken. Want, “gezonde voeding” is – naar mijn bescheiden mening – een modeverschijnsel van de laatste jaren, dat mensen ertoe aanzet de gekste voedingsswitchen te maken. Nog niet zo geweldig lang geleden bestonden er geen frigo’s, diepvriezers en transportmogelijkheden die ons het ganse jaar door voorzagen van de meest exotische producten op ons bord. Een mens at wat de lokale velden hem schonken en zorgde dat er conserveringsmogelijkheden waren om het één en ander te bewaren voor magere tijden. Men at het vette vlees van het varken dat over het erf wroette (weliswaar zonder hormonenbehandeling vooraf), gebruikte het vet om te bakken en braden. Cholesterol vierde toen ongetwijfeld hoogtij! Men bakte wit brood, sopte het in verse koeienmelk en at er spek met eieren bij. Voedingswaren werden gerookt en gepekeld ter bewaring of ingekookt met suiker tot jams en confituren die beter bewaarden. Zonder enige twijfel toen ook al met een verhouding van 50% suiker, op 50% fruit. Neen, deze basisvoeding stamt niet uit de Middeleeuwen, maar ken ik uit de pril na-oorlogse verhalen van mijn ouders, waarvan de één in een platgebombardeerde stad opgroeide en het dus met weinig vlees moest stellen en de ander op de buiten op een boerderij ronddolde en dus eerder toegang had tot rijkere en vettere maaltijden.

Gezonde voeding, daar lag toen allicht niemand wakker van. Nu ja, mensen waren toen ook vaak veel meer fysiek aan het werk: thuis, in de tuin en zelfs op het werk, dat niet zo geautomatiseerd was als nu. En, gezien er minder voorzieningen waren om het ’s winters overal lekker warm te stoken, zal een extra vetlaag in de wintermaanden dan ook wel meer noodzaak dan last geweest zijn. Voeding was een basisbehoefte die diende om HONGER tegen te gaan, een gevoel dat wij niet meer kennen...

Verschilpunt met nu is wel dat voedsel toen meer “vers” was (ook al heb ik daar soms mijn twijfels over, gezien de vaak gebrekkige conserveringsmogelijkheden), dat er minder gespoten werd en dat er minder chemische en kunstmatige additieven toegevoegd werden. Alles was dus allicht iets puurder dan nu het geval is. Maar, of al die vettige, zoete, zoute en zware spijzen zoveel beter waren dan nu? Ik betwijfel het.

Dat brengt me dadelijk bij de biowinkels, die ons met duurdere prijzen willen overtuigen hun ongespoten en onbehandelde waren aan te kopen. Elk stuk heeft namelijk persoonlijke aandacht gehad en werd manueel vertroeteld, wat natuurlijk meer kost. Maar… zijn die voedingsmiddelen zoveel beter? Uiteindelijk is het dezelfde (zure) regen die op de biogroenten valt en nemen ze hun voedingsstoffen op uit dezelfde vervuilde bodem en lucht als die van “de buurman”, die dus wel gretig gebruik maakt van pesticiden, kunstmatige meststoffen en een geïndustrialiseerd beheer. Ik heb dus ook mijn vragen bij het “biolabel”… wat allicht aan mijn te kritische kijk op de dingen ligt.

Maar, er is meer. Want, wist je dat bepaalde voedingsgroepen en voedingsmiddelen ervoor zorgen dat je geen kanker krijgt, dat acné een bocht rond je tere huidje maakt, dat je geen ADHD zal ontwikkelen en dat psychische problemen bij jou de kop niet zullen opsteken? Althans, dat wil men ons doen geloven. Helaas ben ik ook hier weer te kritisch om nog in sprookjes te geloven. In de tijd dat de Vlaamse huisvrouw namelijk nog fel gezouten “patatten”, in het vet badende braadworst, kolen in romige saus en rijke vleesjus serveerde waren wij al volledig thuis in het mediterraan dieet van olijfolie, knoflook, tomaten, verse kruiden en paprika. Dit werd aangevuld met Aziatische gerechten en andere uitgebalanceerde wereldkeukengerechten waar men in de verste verte bij ons op het platteland nog nooit van gehoord had. Volgens de bevindingen in menig voedingsboek kunnen wij dus onmogelijk getroffen worden door kankers, ook al bewijst mijn moeder al 18 jaar het tegendeel en zal ze aan kanker sterven.

Ze is hier geen uitzondering, dat weet ik wel. Mensen stierven vroeger allicht ook aan kanker of aan hartkwalen of aan god-weet-wat. Alleen wist men toen de oorzaken van een overlijden waarschijnlijk niet zo gedetailleerd te omschrijven en is het heden onze ambitie om allemaal kerngezond op onze 90-ste verjaardag in onze slaap te overlijden.

Ik wil hier zeker niet beweren dat voeding geen invloed heeft op je gezondheid. Verre van zelfs. Maar, het impact van voeding alleen zal ons echt niet redden voor de ondergang. De invloed van voeding en hetgeen men ons er rond verkondigt is “highly overrated”. Er zijn zoveel andere factoren die je gezondheid mee bepalen: genetische aanleg, industrialisatie, kwaliteit van lucht en water, enz.

Voor mij dus geen biokost of voedingssupplementen die vooral niet houden wat ze beloven. Ik probeer te variëren in hetgeen ik klaarmaak en hecht niet extreem veel belang aan hetgeen het voedingsetiket zegt. Want, zeg nu zelf, wie geraakt er nog wijs uit al die etiketten en samenstellingen. Beter dus om je er niet over op te jagen, terug te denken aan 1-2 generaties geleden toen aardbeien in de winter uit den boze waren en men nog nooit van een passievrucht of kiwi gehoord had in onze contreien.

Ik geniet dus van al het lekkers dat er in de winkels te krijgen is, maar hou me aan de leuze: geniet met mate en vermijd overdaad. Bij deze nodig ik dan ook de mensen in mijn omgeving (die het ongetwijfeld goed met me voorhebben) uit om me hun biologisch voedingsidee te besparen…

Als ik eens geen zin heb om mijn (gespoten en behandelde) tomaten NIET te wassen voor gebruik, dan zal ik daar heus niet van doodgaan. En, die grote steak om de andere week maakt van mij zeker geen slechter mens dan mijn veganistische medemensen. Hij helpt me mijn vitamine B12 en ijzer op peil te houden. En, de vis die ik eet, zit net zoals ALLE vis vol kwik en andere milieubelastende stoffen. En, ja, de wijn die ik drink bevat allicht ook pesticiden en pollutie, die je evenzeer in water terugvindt. Bespaar me dus al dat gezondheidsgezwam in de media en laat me a.u.b. gewoon terug genieten van het leven in al zijn aspecten, inclusief eten en drinken!